Tango

Ο χορός Tango είναι ένας δυναμικός αισθησιακός χορός με τη δική του ιδιαίτερη ιστορία στη μουσική συνοδεία και το περιεχόμενο των τραγουδιών, έχει δε τις ρίζες του τοπολογικά στην Αργεντινή. Ζευγαρωτός χορός ερωτικού χαρακτήρα, με βασικό βήμα το αθόρυβο βάδισμα με γλίστρημα. Ο χορός εκπροσωπεί την ανάγκη για μία δραπέτη από την καθημερινότητα κι ένα σύντομο ταξίδι σε στιγμές έντονου ερωτικού πάθους, όπου ο καβαλιέρος συνοδεύει δυναμικά και με κυριαρχικό χαρακτήρα μία σεξουαλική και υποτακτική «μοιραία γυναίκα». Πως προέκυψε όμως αυτός ο χορός; Από μία βιολογική ανάγκη, ανάγκη για έκφραση συναισθημάτων παγιδευμένων στο ασυνείδητο...

Η Ιστορία του Tango

Η ετυμολογία του Tango έχει διάφορες εκδοχές: α) προέκυψε από την πορτογαλική-λατινική λέξη tanguere, ή β) από τον αφρικανικό ρυθμό drum: tan-go, ή σύμφωνα με άλλες αναφορές, γ) tango ονομαζόταν το μέρος συνεστίασης αφρικανών του Buenos Aires (πρώην σκλάβοι επί της ισπανικής επικράτειας) προκειμένου να ψυχαγωγηθούν με τους παραδοσιακούς τους χορούς.

Ο χορός Tango είναι ένας δυναμικός αισθησιακός χορός με τη δική του ιδιαίτερη ιστορία στη μουσική συνοδεία και το περιεχόμενο των τραγουδιών, έχει δε τις ρίζες του τοπολογικά στην Αργεντινή. Ζευγαρωτός χορός ερωτικού χαρακτήρα, με βασικό βήμα το αθόρυβο βάδισμα με γλίστρημα. Ο χορός εκπροσωπεί την ανάγκη για μία δραπέτη από την καθημερινότητα κι ένα σύντομο ταξίδι σε στιγμές έντονου ερωτικού πάθους, όπου ο καβαλιέρος συνοδεύει δυναμικά και με κυριαρχικό χαρακτήρα μία σεξ ουαλική και υποτακτική «μοιραία γυναίκα». Πως προέκυψε όμως αυτός ο χορός; Από μία βιολογική ανάγκη, ανάγκη για έκφραση συναισθημάτων παγιδευμένων στο ασυνείδητο...

Μεταξύ 1541-1580 μία νέα κάστα από τη Νότια Αμερική κάνει την εμφάνισή της στην πρωτεύουσα της Αργεντινής, οι gauchos, δαμαστές άγριων αλόγων, που σύντομα αποτέλεσαν τους κυβερνήτες σε συνοικίες, γνωστοί ως caudillos. Αυτοί, είχαν τον δικό τους ιδιαίτερο τρόπο συμπεριφοράς και ντυσίματος, στοιχεία που αργότερα υιοθετήθηκαν και αποδόθηκαν μέσω του καβαλιέρου στο Tango.

Το 1810 το Buenos Aires έχει ισπανό αντιβασιλέα ενώ το 1816 ανεξαρτητοποιείται. Το 1862 κερδίζει επίσημα την ανεξαρτησία του. Ήδη στην Αργεντινή υπήρχαν άφθονοι ινδιάνοι, αφρικανοί σκλάβοι και ισπανοί πέρα από τους ντόπιους. Καθένας επιδιδόταν σε ψυχαγωγικές εθιμικές δραστηριότητες, μία από τις οποίες και ο χορός: Ινδιάνικοι ρυθμοί, αφρικάνικες φιγούρες και Flamenco-Andaluze.

Από τα μέσα του 19ου αιώνα κάνει δειλά-δειλά την εμφάνισή του τo Antique Argentine Tango, συνδυασμός του παραδοσιακού χορού Milonga (candombe & Tango Andaluz) με χορό Habanera (Cuba & Habana), όπου οι άντρες χορεύουν σε ζευγάρια με συνοδεία κιθάρας και τραγουδιού. Το Antique-Argentine Tango αποδόθηκε πρώτα από ισπανόφωνους Atorrantes στα Arrabales (απόμερες γωνίες κοντά στα πορνεία γνωστά ως Kilombos & Enramadas) που επιδίδονταν σε Tango of the compadron με μαχαίρια, άντρας προς άντρα, δανειζόμενοι πολλά στοιχεία από τις γρήγορες και θεαματικές κινήσεις του νεο-αφρικανικού χορού candombe. Έτσι, λοιπόν, οι ντόπιοι των κατώτερων κοινωνικών τάξεων συγκεντρώνονταν σε «κακιές» συνοικίες με πιο γνωστή την «Rio de la Plata» μερικοί εκ των οποίων από τη γειτονική Ορεγουάη. Επιδίδονταν σε ποτό, χορούς και ξενύχτια, τριγυρνούσαν σε οίκους ανοχής, προσπαθώντας να απωθήσουν τη μοναξιά και μιζέρια τους. Σε αυτές τις παρέες εντάχθηκαν σταδιακά μετανάστες αλλά και Payadores (απόγονοι των gauchos: τραγουδιστές παλιών ιστοριών), οι οποίοι έφεραν τις δικές τους παραδόσεις στο χορό και το τραγούδι.

Εδώ πρέπει να κάνουμε μία στάση και να ξεκαθαρίσουμε ποια είναι η Milonga & ποια η Habanera και ποιος ο χορός Candombe, γιατί τα πράγματα περιπλέκονται κάπως: Ο συνδυασμός του χορού Habanera (προέλευση: Κούβα & Havana), της μουσικής των Payadore (γνήσιοι Ινδιάνικοι Pampas ρυθμοί συνδυασμένοι στην κιθάρα των gaucho) και χορευτικών φιγούρων από flamenco (ισπανικός χορός του 15ου αιώνα με καστανιέτες και συνοδεία κιθάρας) προέκυψε η γνωστή Milonga (poor man’s Habanera). Ο χορός Milonga έμοιαζε κατά πολύ με το Tango Andaluze, με βασικό στοιχείο το επιδέξιο περπάτημα, γλίστρημα. O συνδυασμός του αφρικανικού χορού candombe (μίξη αφρικανικών χορών με κινήσεις/φιγούρες corridas, canyengue & cortes) με Milonga έδωσαν μία από τις πρώτες μορφές του Antique Argentine Tango το οποίο αργότερα εμπλουτίστηκε κινησιολογικά με στοιχεία από μαζούρκα, πόλκα, βαλς. Κλείνει η παρένθεση...

Στα τέλη του 19ου αιώνα, το Buenos Aires (που σημαίνει καλοί άνεμοι στα ισπανικά), πόλη της πρώην ισπανικής επικράτειας, ήταν ένα κέντρο μεταναστών της Ισπανίας, Ιταλίας και λιγότερο Γαλλίας, Γερμανίας, Αγγλίας, Πολωνίας και Ρωσίας που προσδοκούσαν μία καλύτερη ζωή. Απώτερος στόχος τους ήταν να γυρίσουν αργότερα στην πατρίδα τους πλουσιότεροι... Η επιβίωση όμως στην Αργεντινή εκείνον τον καιρό ήταν δύσκολη, ενώ το εύκολο χρήμα ήταν προσιτό μόνο με υποκοσμικές δραστηριότητες, μία εκ των οποίων το εμπόριο γυναικών ιερόδουλων (κυρίως μετανάστριες).

Οι παρέες που εντάχθηκαν σε αυτήν την κοινωνική τάξη είχαν συγκεκριμένο στυλ τόσο στην εμφάνιση όσο και στη συμπεριφορά. Επρόκειτο για τους compadritos, απομιμήσεις των compadros (μικροαπατεώνες & σωματέμποροι) που σύχναζαν σε καμπαρέ και οίκους ανοχής προσπαθώντας να βγάλουν πολλά χρήματα ως προστάτες ιερόδουλων γυναικών (κυρίως μεταναστών), επάγγελμα που είχε καταντήσει σύμβολο κοινωνικής δύναμης. Άλλοτε χόρευαν μόνοι τους δύο-δύο επιδιδόμενοι σε φαλλικό χορό (στυλ flamenco) και άλλοτε με την ντάμα τους (ιερόδουλη υπό την προστασία τους). Οι οίκοι ανοχής λειτουγούσαν διακριτικά ως Ακαδημίες χορού ώστε να αποφεύγονται οι καταζητήσεις από την αστυνομία. Όταν γίνονταν επιδρομές από τις αρχές αστυνόμευσης, η μουσική, οι αίθουσες μασάζ και ο χορός στο χώρο αναμονής αποπλανούσαν. Οι πόρνες συχνά χόρευαν με τους προστάτες/ μέντορές τους αλλά και με πελάτες. Ο χορός ήταν εύκολος και οι υποδείξεις απλές. Η συνοδεία μουσικής ήταν κιθάρα, βιολί και φλάουτο ενώ τα λυρικά προοδευτικά είχαν ως περιεχόμενο ιστορίες αγάπης. Σωματική επαφή και περπάτημα με ανήθικες κινήσεις και προκλητικές επαφές. Σταδιακά, οι χορευτικές ικανότητες αποτέλεσαν βασικό συντελεστή για την επιλογή του καβαλιέρου από την ντάμα -πόρνη. Οι compadritos και άλλοι πελάτες προσπαθώντας να εντυπωσιάσουν την ντάμα τους δανείζονταν φιγούρες και από άλλους χορούς όπως τον Candombe, tango andaluze και waltz. Πλέον καθιερώθηκε επίσημα χορός εν ονόματι Tango με οπαδούς μετανάστες από διάφορες χώρες του κόσμου!... Οι φιγούρες με τους μετανάστες ολοένα και πληθαίνουν, με στοιχεία από μαζούρκα, πόλκα και βαλς. Η νεολαία των πλουσίων άρχισε να επισκέπτεται ολοένα και περισσότερο το «Rio de la Plaza» για να επιδοθούν στο Tango, αν και αρχικά θεωρούταν αποριπτέος ως ανήθικος χορός από την ελίτ του Buenos Aires.

To 1880 καθιερώνεται στη μουσική συνοδεία του Tango το bandoneon, γερμανικής καταγωγής, συγγενές με το –γνωστό σε όλους- ακορντεόν. Από το 1900 και μετά, η μουσική είναι ιδιαίτερα μελαγχολική, με lyrics στη γλώσσα του δρόμου (lunfardo) εκπροσοπώντας πλέον το tango τους νέους οπαδούς του, το πλήθος των μεταναστών και της ιστορίας τους.

Το Tango μέσα από το πέρασμα των χρόνων άλλαζε στυλ μουσικής και ορχήστρας, χορευτικών φιγούρων και λυρικών ανάλογα με την κάστα, τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και τη γεωγραφική περιοχή στην οποία άκμαζε. Την περίοδο 1900-1920 άρχισε να ταξιδεύει ο νέος αυτός χορός στην Ευρώπη (Παρίσι, Λονδίνο, Αγία Πετρούπολη κ.α.) και τις ΗΠΑ με τη Νεολαία των πλουσίων της Αργεντινής και ντόπιους φιλόδοξους καλλιτέχνες από τη μία, με μετανάστες που επέστρεψαν στη χώρα τους από την άλλη, ώστε σύντομα όχι μόνο να καθιερωθεί σαν χορός αλλά και να πάρει διάφορους χαρακτήρες: στυλ Αργεντινής, Γαλλικό, Gaucho και International. O χορός διαδόθηκε αρχικά με τον 1ο παγκόσμιο πόλεμο ως ψυχαγωγικός χορός του εμπόλεμου πληθυσμού σε βραδινές συναντήσεις. Μεταπολεμικά, στη δεκαετία του 1920, διατηρήθηκε μέσω των αναρχικών και των οπαδών της «αναζήτησης». Μετά το 1930 γίνεται μόδα στην Ευρώπη. Μεταξύ 1920-1930 αρχίζει να εντάσσεται σε κινηματογραφικές ταινίες του Hollywood. Η μεγαλύτερη άνθηση που γνώρισε ήταν μεταξύ 1940 και 1950 όπου αποτέλεσε εμπορικό και διαφημηστικό εργαλείο δισκογραφικών αλλά και άλλων εταιρειών ανά τον κόσμο. Μεταξύ 1940-1950 διακρίνονται νέα στυλ Tango. Στην πατρίδα του Tango, την Αργεντινή, διαμορφώθηκαν και καθιερώθηκαν έως και σήμερα 3 διαφορετικά είδη: a) Salón, b) Fantasía & c) Scenarío (stage). Οι πιο γνωστοί εκπροσώποι αυτής της περιόδου ήταν ο Ricardo Guiraldes (Argentinian playboy) που έφερε το χορό στις αριστοκρατικές αυλές και την ελίτ της Ευρώπης, ο Carlos Gardel, film star στις ΗΠΑ, ο Juan & η Eva Peron, που έκαναν χρήση του Tango στα πλαίσια της πολιτικής τους προπαγάνδας. Σημαντικός επίσης ήταν και ο ρόλος του Valentino (gaucho, Ευρώπη μετά το 1913). Μετά το 1950 με την τζαζ μοσική έρχονται νέα στυλ χορού να κατακτήσουν το ενδιαφέρον των μουσικόφιλων και χορευτών (ballet jazz, rock & roll, rhythm blues, swing κτλ), ώστε το Tango απλά να διατηρηθεί μέσα από τις παλαιότερες γενιές και τους φανατικούς οπαδούς του. Στα μέσα της δεκαετίας του ’80 επανεμφανίζεται το Argentine Tango στο Παρίσι (πόλη που αποτέλεσε στο παρελθόν εστία διάδοσης του χορού Tango στην Ευρώπη μεταξύ 1910-20) με την παρουσία ογανωμένων επαγγελματικών χορευτικών σχημάτων της Αργεντινής, ενώ στην πορεία κλείνονται πολυάριθμες παραστάσεις για τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία.

Το Tango πλέον ανήκει στους ballroom dances ενώ καθιερώθηκε και ως βασικός αγωνιστικός χορός (sport-dance) εντός των άλλων ballroom (latin, Salsa, European Ballroom etc). Σήμερα, διεθνώς αναγνωρισμένος κοινωνικός χορός, μας έχει κερδίζει καθώς αντιπροσωπεύει όλα αυτά που αναγκαζόμαστε να κρύψουμε προκειμένου να υποδυθούμε τους κοινωνικούς μας ρόλους... Εμπρός, λοιπόν, ερωτοτροπίστε.. χορέψτε στους παλμούς της Αργεντινής... ΕΜΠΡΟΣ! για μια στιγμή δραπετεύστε... Χορέψτε Tango!

Το παραπάνω άρθρο έχει γραφτεί από την κ. Καβαζίδου Ελένη, μέλος της Συντακτικής Επιτροπής και προέρχεται από το site: www.cineek.gr

Πηγή πληροφοριών: www.latin.gr